Betonowy gigant w Alpach
Masa z klasą: szwajcarska Grande Dixence
Zapora grawitacyjna Grande Dixence
Na południu Szwajcarii znajduje się kanton Wallis. Majestatyczne góry, jak Matterhorn, idylliczne dolny oraz kryształowo czyste górskie jeziora charakteryzują ten region. 17 kilometrów na południe od stolicy kantonu Sionu, osadzona między licznymi ośnieżonymi szczytami, znajduje się w zupełnym spokoju Grande Dixence – cudo techniki i ludzkiej sztuki inżynierskiej.
Grande Dixence to zapora grawitacyjna. To znaczy: w przeciwieństwie do zapory łukowej, która odprowadza ciśnienie z powodu nagromadzonej wody na bok, utrzymuje nagromadzoną wodę wyłącznie pod wpływem własnego ciężaru. Wymaga to niewiarygodnej masy, aby oprzeć się napierającej sile. Betonowy kolos wznosi się na ogromne 285 metrów wysokości, w dolnej części szerokość wynosi 200 metrów. Przy takich rozmiarach Grande Dixence ma łączny ciężar 15 milionów ton. Jest więc cięższa niż duża piramida Cheopsa. Ilość betonu pozwoliłaby na wybudowanie muru o wysokości 1,5 metra oraz szerokości 10 centymetrów wokół Ziemi.
Małe początki
Na końcach Val d’Hérens na wysokości 2400 metrów dawny lodowiec utworzył Val des Dix. W 1926 wybudowano tam pierwszą zaporę Dixence – wysokość korony 85 metrów. Aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na prąd, elektrownia Chandoline wytworzyła energię po raz pierwszy w 1934 roku. W następnym etapie rozbudowy od 1947 do 1951 roku przy Lac de Cleuson wybudowano kolejną zaporę, zwiększającą pojemność.
Zainstalowana specjalnie do budowy tej zapory transportowa kolej linowa o długości około jedenastu kilometrów przewoziła cement bezpośrednio z dworca na plac budowy. Specjalne kubły cylindryczne były przeładowywane bezpośrednio z torów na kolej linową. Każdy jeden kubeł ważył 400 kilogramów! Ten system okazał się tak skuteczny, że był stosowany później również na wielu innych budowach zapór.
Jeszcze wyżej
W roku 1951 narodził się mega projekt o nieprzewidzianej wielkości: budowana miała być najwyższa zapora betonowa na świecie. Górnicy musieli przebijać się przez gołe skały – zawsze w otoczeniu ciemności, pyłu i niebezpieczeństwa zasypania. Przy bezustannej pracy wybili 100 kilometrów chodników w górze, które sięgają do stóp Matterhornu. Stanowią system dopływów, który zasila zbiornik wodą. Materiał budowlany na mur zapory pochodził z moren Prafleuri. Tylko na mur zapory potrzeba było ponad 1,3 miliona ton cementu. Bloki betonowe mają grubość 16 metrów i zostały złączone w ten sposób, że zapewniają potężną wytrzymałość i szczelność.
Warunki pracy na wysokości ponad 2000 metrów wystawiły podczas budowy wszystkich uczestników na dużą próbę: deszcz, śnieg i zimno wymagały od ludzi wiele. Niebezpieczeństwo lawin i uderzeń kamieni oraz warunki w chodnikach stanowiły wyzwanie. 22 września 1961 roku po dziesięciu latach budowy postawiono wreszcie ostatni kubeł betonu na Grande Dixence.
Od energii przepływu wody po prąd elektryczny
Z największym wysiłkiem człowiek okiełznał wodę i skały. Jednak zapora to tylko zewnętrzna część ogromnego kompleksu elektrowni wodnej. Ogromna fascynacja jest ukryta we wnętrzu: główne chodniki zbiorcze gromadzą wodę z obszaru wprowadzania, który rozciąga się łącznie na 420 kilometrach kwadratowych. Tutaj gromadzona jest cała woda przepływająca między Mischabelhörnern, Matterhornem i Mont Gelé. Elektrownie wodne są zasilane wodą z 35 lodowców przez 75 ujęć wodnych i pięć stacji pomp. Średnio spływa tam 500 milionów metrów sześciennych wody rocznie. Trzy elektrownie w dolinie generują przy tym łączną moc 2000 megawatów. Odpowiada to jednej piątej energii elektrycznej gromadzonej w Szwajcarii. W ten sposób można zasilać zrównoważonym prądem około 500 000 gospodarstw domowych.
Siła wody
Nasze społeczeństwo coraz bardziej korzysta z technologii. W ten sposób rośnie również zapotrzebowanie na energię. Siła wody jest tu jednym z zasobów, z jakiego można pozyskiwać prąd odnawialny. Inaczej niż w przypadku wiatru i słońca, nie trzeba tutaj polegać tak bardzo na kaprysach pogody. Zapory, takie jak Grande Dixence, umożliwiają gromadzenie wody oraz kontrolowane oddawanie, jeśli opady są niewielkie lub zapotrzebowanie na energię jest duże. Okiełznanie wody oznacza w tym przypadku zapewnienie przyszłościowego dostarczania energii w maksymalnie niegościnnym otoczeniu – jednocześnie zapierającym dech w piersiach, fascynujących i efektywnym.
mastering horizons
Zanurzenie i podziw
Nie jesteśmy jedynymi, którzy doskonale radzą sobie z okiełznaniem siły wody. Również wielu innych ludzi staje codziennie przed tym ekscytującym wyzwaniem. W naszej rubryce mastering horizons otworzysz nowe perspektywy na jeden z najbardziej cennych elementów na Ziemi!
